Klasyfikacja substancji
Rozpoznane i ocenione za pomocą badań zagrożenia stwarzane przez towary niebezpieczne stają się podstawą ich klasyfikacji. Znacznym ułatwieniem dla nadawców jest zamieszczenie w załączniku A do ADR wykazu numerycznego substancji sklasyfikowanych przez ekspertów ONZ w postaci tabeli. Zostały tam zestawione przez ekspertów, którzy im przypisali czterocyfrowe „numery UN” (w Polsce można je także spotkać pod postacią – numery ONZ). Numer ma charakter rozpoznawczy, szczególnie dotyczy to substancji, z których każda ma swój indywidualny numer.
Wykaz jest obszerny, ponieważ zawiera ok. 3000 substancji zestawionych w tzw. pozycje według przypisanych im indywidualnych czterocyfrowych numerów rozpoznawczych UN. Oprócz substancji, które posiadają indywidualne numery UN, wykaz zawiera również ok. 500 czterocyfrowych grupowych numerów rozpoznawczych.
W poszczególnych klasach, gdzie można zastosować pojęcie „grupy pakowania”, substancja sklasyfikowana przez ekspertów może być wymieniona w tabeli A pod tym samym numerem UN trzykrotnie. Jest to spowodowane zaliczeniem jej w kolejnych pozycjach do I, II, III grupy pakowania.
Każda z pozycji w tabeli A obejmuje poziomo 22 „klatki”. Zawierają one informacje dotyczące wymienionych w niej towarów, takie jak: nazwa, klasa, kod klasyfikacyjny, grupa/grupy pakowania, wymagana nalepka/nalepki oraz przepisy dotyczące pakowania i przewozu zakodowane w formie alfanumerycznej, umożliwiające nadawcy dokładne bezpieczeństwo przewozu towaru. Istnieje możliwość w ten sposób kierowania do przewozu substancji niebezpiecznej na podstawie tzw. samoklasyfikacji. Podstawowym warunkiem jest jednak wiedza o jej przynależności do właściwej klasy oraz do grupy pakowania.
Wtedy procedura klasyfikacyjna ogranicza się do poprawnego rozkodowania wcześniej wspomnianych kodów z tabeli A i szczegółowego zapoznania się z ukrytymi szczegółowymi przepisami. Ułatwieniem jest, że w każdej kolumnie, oprócz nagłówka, zamieszczono tzw. adres – tzn. numer przepisu w ADR, który jest związany z danym kodem.
Odmiennie trzeba przeprowadzić procedurę „samoklasyfikacji” w klasach, do których zaliczone są substancje stwarzające zagrożenia charakteryzowane za pomocą „kodów klasyfikacyjnych”, a nie grup pakowania. Kody klasyfikacyjne są tworzone przeważnie z pierwszych liter angielskich określeń zagrożeń.
Przykład numeru UN
Materiały wybuchowe miotające – UN 0028 Proch, czarny; 1.1D.
„Pozycje grupowe”
W przeciwieństwie do pozycji indywidualnych wykazu, którym odpowiada tylko jeden towar niebezpieczny, pozycje ogólne, zwane także „grupowymi”, umożliwiają ich zaliczenie do nich praktycznie nieograniczonej liczby towarów spełniających przypisane tym pozycjom kryteria klasyfikujące. W przypadku większej niż jedno liczby zagrożeń stwarzanych przez tę samą substancję, procedura klasyfikacyjna wymaga określenia stopnia (natężenia) dla każdego z nich. Dokonuje się tego na podstawie badań właściwych dla każdej klasy, w której jest ono uznane za dominujące.
Pozycje ogólne towarów niebezpiecznych są to:
- Grupy towarów ściśle zdefiniowanych na podstawie funkcji użytkowych, np. farby, kleje; grupy te nie są uwzględnione skrótem i.n.o. (inaczej nie określone);
- Grupy towarów posiadające podobną chemicznie grupę funkcyjną, np. alkohole; są traktowane jako pozycje szczegółowe i.n.o;
- Grupy towarów o podobnych zagrożeniach i takim samym stanie fizycznym, np. materiały zapalne ciekłe, trujące.
Klasyfikacja mieszanin i substancji zagrażających środowisku
Materiały, roztwory, i mieszaniny były klasyfikowane w klasach od 1 do 8, a ponadto stwarzały dodatkowe zagrożenie dla środowiska, to zagrożenie nie było sygnalizowane ani w prawidłowej nazwie przewozowej, ani w kodzie klasyfikacyjnym, ani za pomocą odpowiedniej dodatkowej naklejki ostrzegawczej.
Wymagane było obowiązkowe zamieszczanie na opakowaniach i pojazdach nalepki ostrzegawczej nr 9 właściwej dla tej klasy. Niestety, jest ona uniwersalna dla wszystkich materiałów tej klasy, czyli nie informuje szczególnie o zagrożeniu, jakie oznakowany materiał stwarza dla środowiska. W dodanym przepisie zapisano, że obok nalepki nr.9 powinien być umieszczany znak (niebędący nalepką ostrzegawczą) o wzorze opisanym pod numerem przepisu 5.2.1.8.3 Substancje zagrażające środowisku.
